Leidsche Rijn Centrum
Utrecht
Openbare ruimte het middelpunt van de gebiedsontwikkeling
Leidsche Rijn Centrum is een omvangrijk, veelzijdig en complex project. Het is een gebiedsontwikkeling waarbij de openbare ruimte het middelpunt vormt. De integratie van gebouwen en civiele werken tot een samenhangend publiek domein - met een hoge mate van duurzaamheid, functionaliteit, robuustheid en esthetiek - is een intensief proces geweest.
Karakter
Drie aspecten maken Leidsche Rijn Centrum uniek: de centrale ligging, de veelheid en variatie aan functies en de hoogteverschillen. Het vormt de vitale koppeling tussen Utrecht en de 100.000 inwoners van Leidsche Rijn; het groeit uit tot een volwaardig en divers stadscentrum; en het maaiveld van het gebied wordt bepaald door de hoogteverschillen die nodig zijn om de A2 te overbruggen.
In Leidsche Rijn Centrum staat de openbare ruimte in het middelpunt van de gebiedsontwikkeling.
Gezonde Verstedelijking
Het openbare domein is gekenmerkt door een breed scala aan ruimten. Deels betreft het vertrouwde onderdelen van de stad, zoals straten, promenades, boulevards en pleinen, maar er zijn ook bijzondere ruimten zoals arcades, een stadstuin, passages en hoven. De genoemde hoogteverschillen maken de beleving van deze openbare ruimten des te aantrekkelijker.
De klassieke stedenbouwkundige structuur is eigentijds in de uitwerking. Het project is duurzaam (uitgangspunt: ‘duurzaam is wat dierbaar is’) door het toepassen van materialen die mooi verouderen (met een zorgvuldige solide detaillering), door de flexibele functionaliteit, het intensieve ruimtegebruik, het dubbele of gelaagde grondgebruik met hoogteverschillen (wat de druk op het landschap verlicht), de integrale milieubewuste energievoorziening en de prioriteit voor voetganger en fietser. Dit laatste wordt verwezenlijkt door de ligging direct aan het treinstation en ander openbaar vervoer, terwijl auto en bevoorrading onder de stad doorgaan. Hierdoor is een groot aandeel van de openbare ruimte autoluw of autovrij.
Daarbij is er veel aandacht besteed aan klimaatadaptieve maatregelen – zoals waterretentie en buffering via o.a. een omvangrijk krattensysteem, een weerbare groen-blauwstructuur, het voorkomen van hittestress door beschaduwing en verkoelende luchtstromen, en de veerkrachtige standplaatsinrichtingen voor bomen.
Bij al deze interventies is zo slim mogelijk nagedacht over de multifunctionaliteit of integratie van groene, ‘blauwe’ en cultuur(-historische) intenties.
Locatie Google Maps
Opdrachtgever Gemeente Utrecht
Stedenbouwer / supervisor: Jo Coenen architect & urbanist
Status Uitgevoerd / in uitvoering / in ontwerp
Onderscheidingen Clay Paver Award (Brusselplein 2020), Nominatie NEPROM-prijs voor locatieontwikkeling (LRC 2019), Nominatie WAN Urban Challange Awards categorie Reclaiming the Streets (LRC 2018)
Brusselplein
Het niveauverschil tussen de Singel en de A2-kap bedraagt gemiddeld 7 meter. Op een tussenniveau bevindt zich het stadsplein – Brusselplein, met daar aan een groot deel van het kernwinkelgebied. Dit is de centrale ontmoetingsruimte in de Kern, met gunstig op de zon gelegen terrassen. De kenmerkende vloer bestaat uit gele hardgebakken klinkers; een bescheiden doch opgewekte kleur. De textuur is fijn en het diagonale raster van zilvergrijze granietkeien zorgt voor dynamiek en schaal. In dit patroon zijn de bomen geplaatst, die een beschutte groene sfeer teweegbrengen.
Bij het uitnodigende karakter van het plein hoort een attractie: het spetterende waterelement op de kop van het plein. Het water-speelelement ontwikkelt zich in de lengte over het midden van het plein, zodat het een boeiende voorstelling vormt voor de gebruikers van de terrassen. Het water stroomt, spuit, valt, staat stil – allemaal in één doorlopende sculptuur. Kinderen zijn in het bijzonder aangetrokken tot deze plek om er te spelen en te interacteren met het water, maar ook de andere leeftijdsgroepen begeven zich dankbaar naar het verkoelende water.
Berlijnplein
Op het dak van de A2-tunnel valt de grote infrastructuurlijn samen met één van de stedenbouwkundige hoofdmomenten van het Centrum: het Berlijnplein.
Vooruitlopend op de bebouwing is dit grote plein (500x85m) al in hoofdlijnen aangelegd. Als vertrouwd element in de nieuwe omgeving is hier een markthal geconstrueerd uit oude perronkappen van het Utrechtse Centraal station. Daarbij is er maximaal ingezet op het laten groeien van bomen op dit tunneldak.
Hof van Bern
Het Hof van Bern ligt in het hart van Leidsche Rijn Centrum. Ondanks de redelijke omvang van dit plein heeft het Hof iets intiems over zich heen. De kronen van de bomen zorgen voor een luchtig dak boven een deel van het plein en voor verkoeling in warme periodes. Doordat onder de bebouwing én de openbare ruimte een parkeergarage ligt, vragen de bomen een speciale voorziening. Hierbij is gekozen voor een lange bank die zich als een grote kraag rond de boom drapeert, en zo een ruimte reserveert waarin de boom goed kan groeien. Deze royale boomspiegels zijn met rubber bekleed, waardoor ze tevens fungeren als terloops aantrekkelijke speelobjecten. De vloeiende vorm begeleidt de bezoekers in kruislingse bewegingen over het plein.
